fbpx

 

KLINIKA SPORTU fizjoterapia motoryka sport

 

SKRĘCENIE STAWU SKOKOWEGO – co robić?

Skręcenie stawu skokowego to jedna z najczęstszych kontuzji jakie zdarzają się podczas uprawiania sportu. Dane pokazują, że nawet 21% wszystkich urazów u osób aktywnych fizycznie to kontuzje związane z tym stawem. Co więc robić, gdy do takiego uszkodzenia dojdzie? Czy RTG to konieczność? Gips – warto czy nie? W poniższym tekście, postaram się przybliżyć Tobie ten temat.

 

Skręcenie stawu skokowego możemy podzielić na 3 stopnie:

I stopień: naciągnięcie więzadeł i torebki stawowej, niewielki ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości, bez niestabilności

II stopień: rozerwanie torebki stawowej i częściowe zerwanie więzadeł, znaczna bolesność, wyraźny obrzęk, częściowa niestabilność, chód z utykaniem

III stopień: rozerwanie torebki stawowej i całkowite przerwanie więzadeł, niestabilność stawowa z dużym obrzękiem i bolesnością, trudności z chodzeniem

 

Co ciekawe analizując czynniki predysponujące do skręcenia stawu skokowego można zauważyć, że według piśmiennictwa częściej dotyczy on płci żeńskiej. Prawdopodobnie jest tak z powodu większej globalnej wiotkości więzadłowej.

 

Co więc zrobić, jeśli doszło do skręcenia stawu skokowego?

Podstawa to oczywiście udanie się do specjalisty w celu zbadania kontuzjowanego stawu. Samo badanie po urazie może być jednak problematyczne. Traumatyczność kontuzji, powstały obrzęk i ból towarzyszący, mogą fałszować postawienie trafnej diagnozy. Wykonanie USG zaraz po urazie również może być nieskuteczne. Podczas skręcenia stawu skokowego bardzo często dochodzi do powstania obrzęku, który utrudnia diagnoście pełną i prawidłową ocenę stawu.

 

Co ze zdjęciami RTG?

Mimo że, wśród wszystkich skręceń stawu skokowego zaledwie 7-15% towarzyszą uszkodzenia tkanki kostnej i złamania, badanie RTG może okazać się koniecznym w celu prawidłowej oceny kości. Istnieją w prawdzie pewne protokoły stosowane podczas badania skręcenia jak Ottawa Ankle Rule – to „skręcenie skręceniu nie równe”, a wychwycenie złamania diametralnie zmienia zastosowanie środków leczniczych. Decyzję o wykonaniu badania rentgenowskiego powinniśmy zostawić więc specjaliście. Co ciekawe, jeśli pada decyzja o wykonaniu RTG to najlepiej, jeśli będzie to 6 zdjęć (3 projekcje stawu kontuzjowanego i 3 projekcje stawu zdrowego dla porównania). Pewnie zapytasz o dawkę przyjętego promieniowania? Obecne aparaty rentgenowskie są zaawansowanymi technicznie urządzeniami, a według danych przy jednym zdjęciu RTG stawu skokowego, szkodliwego promieniowania pochłaniamy tyle co dzienna dawka promieniowania tła – czyli otoczenia, w którym żyjemy.

 

Co mogę zrobić we własnym zakresie tuż po skręceniu?

Najważniejsze, aby tuż po skręceniu stawu skokowego zastosować jeden z protokołów jak RICE lub PRICE MM.

 

RICE lub zmodyfikowany PRICE MM:

R (Rest – odpoczynek) – w zależności od typu urazu odpoczynek, odciążenie uszkodzonych tkanek.

I (Ice – lód, chłodzenie) – w pierwszych 3-5 dobach zaleca się stosowanie okładów chłodzących w celu redukcji obrzęku oraz dolegliwości bólowych. Okłady stosuje się w odstępach 2-3 godzin w ciągu doby, wykorzystując lód czy specjalne żele chłodzące.

UWAGA Zastosowanie tego środka uzależniamy jednak od odczuwania bólu i pojawiającego się obrzęku. Nagminne stosowanie tego bodźca może opóźniać procesy naprawcze, a tym samym gojenie się uszkodzeń. Chłodzimy więc gdy boli, gdy opuchlizna się zwiększa lub np. po dłuższej aktywności lub wieczorem po całym dniu.

C (Compression – ucisk) – bezpośrednio po urazie zaleca się stosowanie ciasnego ucisku z bandażu elastycznego w miejscu urazu, co zabezpieczać ma przed obrzękiem uszkodzonych tkanek.

UWAGA zastosowanie ucisku w postaci bandaża lub opaski uciskowej tuż po wystąpieniu urazu jest bardzo istotne w procesie całego leczenia. Im mniejszy obrzęk tym większa szansa na szybszy powrót do zdrowia.

E (Elevation – elewacja, uniesienie) – elewacja oznacza ułożenie uszkodzonego obszaru powyżej poziomu serca, co ma bezpośrednio wpływać na lepszy odpływ chłonki z dystalnych części.

 

W przypadku protokołu PRICE MM dodatkowym zalecanym postępowaniem po urazie jest:

P (Protection – ochrona) – ochrona rozumiana jako odciążanie uszkodzonego stawu poprzez zastosowanie zaopatrzenia ortopedycznego (orteza, kule) do czasu oceny uszkodzeń przez specjalistę.

M (Medication – leczenie, leki) – stosowanie w procesie leczenia niesteroidowych leków przeciwzapalnych, których celem jest redukcja dolegliwości bólowych oraz stanu zapalnego. UWAGA, jeśli skręceniu stawu skokowego towarzyszy niewielki - znośny ból to nie należy zażywać NLPZ. Hamowanie procesów zapalnych przyczynia się do opóźnienia lub nieprawidłowego wygojenia się tkanek.

M (Modalities – leczenie fizykalne, rehabilitacja) – leczenie fizykalne posiada całą gammę zabiegów które odpowiednio stosowane charakteryzują się działaniem: przeciwbólowym, przeciwzapalnym, przeciwobrzękowym, przyśpieszającym regenerację tkanek. Indywidualna terapia z pacjentem we wczesnym okresie po urazie przynosi bardzo dobre efekty w zakresie szybszego gojenia się tkanek.

 

Co dalej?

Po około 3 dniach od wystąpienia urazu warto zgłosić się na ponowną ocenę stawu i ewentualnie wykonanie USG. Dobrym więc rozwiązaniem wydaje się udanie się do lekarza ortopedy, który w wachlarzu swoich usług ma również badanie ultrasonograficzne. Pamiętaj, że do tego czasu stosujesz się do zaleceń z wyżej wymienionych protokołów RICE lub PRICE MM.

Około 85% urazów stawu skokowego dotyczy jego przedziału bocznego i uszkodzenie więzadła skokowo-strzałkowego przedniego (z ang. Anterior Talofibular Ligament – ATFL), 20% stanowią uszkodzenia ATFL i więzadło piętowo-strzałkowe (z ang. Calcaneofibular Ligament – CFL). Uszkodzenia więzadła skokowo-strzałkowego tylnego (z ang. Posterior Talofibular Ligament – PTFL) są rzadkie i obecne zazwyczaj podczas istotnego przemieszczenia kości skokowej występującego w momencie kontuzji. Więzadło trójgraniaste (z ang. Deltoid ligament – DL) ze względu na swoją budowę, również rzadko ulega uszkodzeniu. Najczęściej ma ono miejsce, w połączeniu z rozerwaniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego. Z kolei izolowane uszkodzenia więzozrostu są bardzo rzadkie.

Wykonanie rezonansu magnetycznego MRI przy tego typu kontuzji nie jest raczej konieczne. Badanie USG oraz testy manualne zazwyczaj są wystarczające, aby prawidłowo ocenić staw.

Co ważne, należy pamiętać, że nawet 1/3 pacjentów po skręceniu stawu skokowego rozwija chroniczne dolegliwości i komplikacje związane z urazem. Bardzo ważne jest więc prawidłowe leczenie i rehabilitacja.

 

Podsumowując:

  • tuż po skręceniu zastosuj protokół RICE lub PRICE MM
  • zgłoś się do lekarza ortopedy lub wykwalifikowanego fizjoterapeuty
  • jeśli diagnosta uzna za wskazane wykonaj badanie RTG
  • nie obawiaj się zastosowania usztywnienia stawu
  • po około 3 dniach od wystąpienia kontuzji warto wykonać badanie USG
  • w pierwszym 1-2 tygodniach nawet do 6 tygodni po wystąpieniu urazu, w zależności od rozległości uszkodzenia konieczne może okazać się zastosowanie niepełnego gipsu lub ortezy.

 

Pamiętaj, że wczesna terapia funkcjonalna po skręceniu prowadzi do szybszego powrotu do aktywności ruchowej i zawodowej oraz zmniejsza ryzyko ponownych skręceń

 

Bibliografia:

  1. Clanton T, Matheny L. The Return to Play in Athletes Following Ankle Injuries. Sports Health: A Multidisciplinary ApproachInternational 2012
  2. Nightingale E. Characteristics of people with recurrent ankle sprains: a systematic review with meta-analysis. British Journal of Sports Medicine 2011
  3. Brukner P, Khan K. Kliniczna medycyna sportowa. Warszawa; DB Publishing; 2012, wyd.3
  4. Brooks SC, Potter BT, Rainey JB. Treatment for partial tears of the lateral ligament of the ankle: a prospective trial. Br Med J 1981;282:606-7.
  5. McCulloch PG, Holden P, Robson DJ, et al. The value of mobilisation and non- steroidal anti-inflammatory analgesia in the management of inversion injuries of the ankle. Br J Clin Pract 1985;39:69-72.
  6. Kannus P, Renstrom P. Treatment for acute tears of the lateral ligaments of the ankle. Operation, cast, or early controlled mobilization. J Bone Joint Surg Am 1991;73: 305-12.
  7. Maehlum S, Daljord OA. Acute sports injuries in Oslo: a one-year study. Br J Sports Med 1984;18:181-85.
  8. Brostrom L. Sprained ankles. I. Anatomic lesions in recent sprains. Acta Chir Scand 1964;128:483-95.
  9. Brostrom L. Sprained ankles. V. Treatment and prognosis in recent ligament ruptures. Acta Chir Scand 1966;132:537-50.
  10. Brostrom L. Sprained ankles. VI. Surgical treatment of “chronic” ligament ruptures. Acta Chir Scand 1966; 132:551-65.
  11. Brostrom L. Sprained ankles. III. Clinical observations in recent ligament ruptures. Acta Chir Scand 1965;130:560-9.
  12. Kerkhoffs GM, Rowe BH, Assendelft WJ, et al. Immobilisation and functional treat- ment for acute lateral ankle ligament injuries in adults. Cochrane Database Syst Rev 2002;CD003762.
  13. Drwięga M. Skręcenie stawu skokowego | OMP#037 https://www.youtube.com/watch?v=sLWNfZIVYwQ [uzyskano 18.03.2021]